Kalp Stent Taktıranların Yorumları & Şikayetleri

Kalp stenti taktıranların yorumları, ezici bir çoğunlukla göğüs ağrısı ve nefes darlığının ortadan kalkmasıyla gelen derin bir rahatlamayı ve yaşam kalitesindeki ani artışı yansıtır. Hastalar, yıllar sonra ilk kez rahat bir nefes aldıklarını ve günlük aktivitelere korkusuzca dönebildiklerini ifade ederler. Diğer yandan en sık dile getirilen şikayetler, iyileşme sürecinin normal bir parçası olan ve “stent takıldıktan sonra halsizlik olur mu?” sorusunu sorduran geçici yorgunluk, kan sulandırıcılara bağlı kolay morarma gibi kalp stent yan etkileri ve göğüste hissedilen ancak anjinadan farklı, genellikle zararsız bir gerilme hissidir.

Kalp stenti taktıranların yorumları genellikle ne yönde oluyor ve hayat nasıl değişiyor?

Stent uygulaması, birçok insan için adeta bir milat niteliğindedir. Hayat kalitesini ciddi şekilde düşüren, günlük aktiviteleri imkansız hale getiren semptomların ardından gelen rahatlama, hastalar tarafından sıkça “yeniden doğuş” olarak tanımlanır. Bu olumlu değişimin temelinde, çok net ve somut gelişmeler yatar.

En başta gelen ve en güçlü şekilde ifade edilen duygu, göğüs ağrısı (anjina) ve nefes darlığının şaşırtıcı bir hızla ortadan kalkmasıdır. Kalbi besleyen damar, bir nevi paslanmış bir boru gibiyken, stent bu boruyu açarak kanın yeniden özgürce akmasını sağlar. Kalp, ihtiyaç duyduğu oksijene kavuşunca, o meşhur baskı hissi, yanma ve nefes nefese kalma durumu ortadan kalkar. Hastalarımızın çoğu, bu rahatlamanın daha işlem masasından kalkarken bile hissedildiğini söyler. Bir hastamızın deyişiyle, “Yıllardır sırtımda taşıdığım bir yük bir anda kalktı sanki.”

Bu fiziksel rahatlamanın doğal sonucu, kaybedilen yeteneklerin geri kazanılmasıdır. Daha önce markete gitmek, torununu kucağına almak veya merdiven çıkmak gibi basit eylemler bile birer dağ gibi görünürken, stent sonrası bu aktiviteler yeniden günlük rutinin bir parçası haline gelir. İnsanların işlerine, hobilerine, sosyal yaşamlarına geri dönmesi, sadece fiziksel bir iyileşme değil aynı zamanda psikolojik bir zaferdir. “Artık kimseye muhtaç olmadan kendi işimi görebiliyorum” cümlesi, bu sürecin en kıymetli kazanımlarından birini özetler.

Bu somut faydaların ötesinde, manevi bir dönüşüm de yaşanır. Özellikle kalp krizi gibi acil bir durum sonrası stent takılan hastalar, hayata karşı derin bir minnettarlık duymaya başlarlar. “Hayatın ne kadar değerli olduğunu anladım” veya “Artık küçük şeyleri dert etmiyorum” gibi ifadeler, bu bakış açısı değişikliğinin en güzel yansımalarıdır. Bu bir nevi ikinci bir şans olarak görülür ve bu şansı en iyi şekilde değerlendirme motivasyonu, hastaların yaşam tarzı değişikliklerine daha sıkı sarılmasını sağlar.

Stent takıldıktan sonra halsizlik olur mu ve ilk günler nasıl geçer?

Bu soru, hastalarımızın en sık sorduğu sorulardan biridir ve cevabı oldukça nettir: Evet, işlem sonrası bir süre yorgunluk ve halsizlik hissetmek son derece normaldir. Vücudunuz bir müdahale geçirdi ve yeni ilaçlara alışmaya çalışıyor. Bu durumu zorlu bir spor antrenmanı sonrası yaşanan tatlı yorgunluğa benzetebiliriz. Vücut, kendini onarmak ve yeni duruma adapte olmak için enerji harcar. Bu dönem genellikle bir hafta kadar sürer ve dinlenerek, vücudun sinyallerine kulak vererek kolayca atlatılır.

İşlemin yapıldığı giriş yeriyle (kasık veya bilek) ilgili bazı durumlar da yaşanabilir. Bu bölgede görülebilecek bazı yaygın ve geçici durumlar vardır. Endişelenmenize gerek olmayan bu durumlar şunlardır:

• Hafif ağrı
• Morarma
• Küçük bir sertlik
• Renk değişikliği

Bu belirtiler vücudun kendini iyileştirme sürecinin bir parçasıdır ve birkaç gün içinde kendiliğinden kaybolur. Bu süreçte doktorunuzun önerdiği gibi, ağır kaldırmaktan ve zorlayıcı hareketlerden kaçınmak, yaranın sorunsuz iyileşmesi için önemlidir.

Stent sonrası göğsümde hissettiğim yeni ağrı, kalp krizi riski mi taşıyor?

Bu belki de hastaları en çok endişelendiren konudur. Stent takıldıktan sonra göğüs bölgesinde, daha önceki kalp ağrısından farklı, yeni bir rahatsızlık hissi yaşanabilir. Bu durum hastaların yaklaşık yarısında görülebilen ve “stent gerilme ağrısı” olarak bilinen bir fenomendir. Lütfen bu ifadeden korkmayın, çünkü bu durum kesinlikle bir kalp krizi belirtisi değildir.

Bu hissi yaşayanlar, durumu genellikle “batıcı”, “keskin” veya “sıkıştırıcı” olarak tanımlar. Hatta bir hastamız, “Sanki göğsümün içinde sivri bir şey var gibiydi,” diyerek bu farkı çok net ortaya koymuştur. Bu ağrının sebebi, stentin metal yapısının damar duvarını bir iskele gibi içeriden desteklemesi ve germesidir. Damar dokusu bu yeni duruma alışana kadar, yani stent “yerine oturana” kadar bu tür hisler yaşanabilir.

Bu ağrının klinik önemi, fiziksel bir tehlike oluşturmasından çok, yarattığı psikolojik stresten kaynaklanır. Bu konuda önceden bilgilendirilmemiş bir hasta, doğal olarak bu yeni ağrıyı, “Acaba stent mi tıkandı?” veya “Yeniden kriz mi geçiriyorum?” şeklinde yorumlayabilir. Bu endişe de gereksiz yere acil servise başvurulara neden olabilir. Halbuki bu iyileşme sürecinin normal bir parçasıdır ve genellikle birkaç gün ila birkaç hafta içinde kendiliğinden geçer. Basit ağrı kesiciler bu süreçte yardımcı olabilir. Unutmayın bu ağrı, kalbinizin değil damarınızın iyileşme sesidir.

Stent takıldıktan sonra yan etkileri nelerdir ve ilaçlar ne gibi şikayetlere yol açabilir?

Stent ne kadar önemliyse, onun düzgün çalışmasını sağlayan kan sulandırıcı ilaçlar da o kadar önemlidir. Bu ilaçlar, stent içinde pıhtı oluşumunu engelleyerek hayat kurtarır. Ancak her etkili ilaç gibi, bazı yönetilebilir yan etkilere de sahip olabilirler. Bu yan etkiler genellikle tehlikeli değildir ve doğru yaklaşımla kolayca kontrol altına alınabilir. En sık karşılaşılan stent takıldıktan sonra yan etkileri şunlardır:

• Mide rahatsızlığı
• Hazımsızlık
• Kolay morarma
• Küçük kesiklerde uzun süren kanama

Mideyle ilgili şikayetler, özellikle hassas bir mideye sahip olan kişilerde görülebilir. Bu durum genellikle doktorunuzun reçete edeceği bir mide koruyucu ilaçla tamamen ortadan kalkar. Önemli olan bu yan etki nedeniyle asla kan sulandırıcı ilacınızı kendi başınıza kesmemenizdir.

Kolay morarma ve küçük kanamaların uzaması ise aslında ilacın işe yaradığının bir göstergesidir. Vücudunuzun bir yerini çarptığınızda normalden daha büyük bir morluk oluşabilir veya dişinizi fırçalarken hafif bir kanama görebilirsiniz. Bu durumlar endişe verici olmamakla birlikte gündelik hayatta biraz daha dikkatli olmayı gerektirir. Örneğin elektrikli tıraş makinesi kullanmak veya daha yumuşak bir diş fırçası tercih etmek gibi basit önlemlerle bu durumun yaratacağı küçük rahatsızlıklar en aza indirilebilir.

Kalp stenti sonrası psikolojik olarak yaşanan endişeler ve korkular nelerdir?

Kalp ile ilgili bir sağlık sorunu yaşamak, sadece bedeni değil ruhu da derinden etkileyen bir olaydır. Stent uygulaması sonrası hastalarımızın birçoğu, çeşitli psikolojik zorluklar yaşayabilir ve bu son derece insani bir durumdur. Bu endişeleri yaşamanız sizi ne “zayıf” ne de “anormal” yapar.

En yaygın görülen durum bir tür aşırı uyanıklık halidir. Vücuttaki her bir sinyal, her bir küçük ağrı, çarpıntı veya sızı, sanki bir büyüteç altına alınır. Bu durum kişinin sürekli olarak kendini dinlemesine ve en ufak bir belirtide kötü senaryolar kurmasına neden olabilir. Bu kaygının altında yatan bazı temel korkular ve davranışlar vardır. Sıkça gözlemlediğimiz bu durumlar şunlardır:

• Sürekli vücudu dinleme
• Her ağrıyı tehlike sanma
• Hastalığın tekrarlama korkusu
• Egzersiz yapmaktan çekinme
• Yalnız kalma endişesi

Özellikle fiziksel aktivite korkusu (kineziyofobi) oldukça yaygindir. Hastalar, “Ya spor yaparken kalbime bir şey olursa?” korkusuyla hareket etmekten kaçınabilirler. Bu tehlikeli bir kısır döngüye yol açabilir: Hareketsizlik hem fiziksel sağlığı olumsuz etkiler hem de kişinin kendine olan güvenini azaltarak kaygıyı daha da artırır. Bu noktada kardiyak rehabilitasyon programları, güvenli bir ortamda yeniden hareket etme cesaretini kazanmak için paha biçilmez bir destektir.

“Kardiyak hüzün” nedir ve depresyondan farkı var mıdır?

İşlem sonrası ilk birkaç ay içinde birçok hasta, duygusal bir dalgalanma dönemi yaşar. Bu duruma “kardiyak hüzün” adı verilir. Bu klinik bir depresyon tanısı değildir. Daha çok, yaşanan büyük olayın ardından gelen bir uyum sürecidir. Kişi kendini şaşkın, endişeli, üzgün veya sinirli hissedebilir. Unutkanlık, kafa karışıklığı gibi bilişsel belirtiler de görülebilir. Genellikle bu durum geçicidir ve hastaların %80’i bu dönemi birkaç ay içinde atlatır.

Ancak bu duygusal dalgalanmalar kalıcı hale gelirse, iştah ve uyku düzeni bozulursa, hayattan keyif alamama (anhedoni) durumu başlarsa, bu durum klinik depresyonun bir işareti olabilir. Her dört kalp hastasından birinin depresyonla mücadele ettiği düşünüldüğünde, bu konuyu konuşmaktan çekinmemek hayati önem taşır. Depresyon, moral bozukluğundan ibaret değildir; tedavi edilmesi gereken tıbbi bir durumdur ve tedavi edildiğinde hem yaşam kalitesi hem de kalp sağlığı üzerinde olumlu etkiler yaratır.

Kalp stenti takılması beni tamamen iyileştirdi mi, artık dikkat etmem gereken bir şey yok mu?

Bu zihinlerdeki en tehlikeli yanılgılardan biridir. Stent, tıkalı olan bir damarı açan harika bir teknolojidir, ancak altta yatan koroner arter hastalığını, yani damar sertliğini “tedavi etmez” veya “yok etmez”. Stenti, yoğun bir yağmur sonrası tıkanan bir mazgalı açmaya benzetebiliriz. Mazgalı açmak, o an için suyun akıp gitmesini sağlar ve taşkını önler. Ancak bu bir daha hiç yağmur yağmayacağı veya başka bir mazgalın tıkanmayacağı anlamına gelmez.

Koroner arter hastalığı kronik, yani ömür boyu devam eden bir durumdur. Stent, bu hastalığın yarattığı en acil ve tehlikeli sorunu çözmüştür. Ancak diğer damarların hastalanmasını önlemek ve takılan stentin uzun ömürlü olmasını sağlamak için mücadeleye devam etmek gerekir. Bu nedenle “stent takıldı, ben iyileştim” düşüncesi yerine, “stent sayesinde mücadele için yeni ve güçlü bir başlangıç yaptım” düşüncesini benimsemek çok daha doğrudur. İlaçlarınızı düzenli kullanmak, sağlıklı beslenmek ve egzersiz yapmak, bu mücadelenin en önemli silahlarıdır.

Kalbe stent takıldıktan sonra nelere dikkat etmeli ve yaşam tarzımda neleri değiştirmeliyim?

Bu soru, aslında yeni hayatınızın anahtarını elinde tutuyor. Stent sonrası yaşam, bir kısıtlamalar listesi değil daha bilinçli ve sağlıklı seçimler yapma fırsatıdır. Kalbe stent takıldıktan sonra nelere dikkat etmeli sorusunun cevabı, birkaç temel başlıkta toplanabilir.

Öncelikle beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirmekle işe başlayabilirsiniz. Akdeniz diyeti olarak bilinen beslenme modeli, kalp sağlığı için en iyi rehberlerden biridir. Sofranızda yer alması gereken temel besin grupları şunlardır:

• Taze sebzeler (ıspanak, brokoli, domates vb.)
• Meyveler (özellikle lifli olanlar)
• Tam tahıllar (bulgur, karabuğday, yulaf)
• Balık (özellikle somon, sardalya gibi yağlı balıklar)
• Zeytinyağı
• Kuruyemişler (ceviz, badem gibi)

Aynı şekilde bazı gıdaları da hayatınızdan mümkün olduğunca çıkarmanız önemlidir. Kalbinizin düşmanı olan başlıca gıdalar şunlardır:

• İşlenmiş gıdalar (salam, sosis, hazır yemekler)
• Aşırı tuz
• Doymuş ve trans yağlar (margarin, kızartmalar)
• Şekerli içecekler ve hamur işleri

İkinci olarak fiziksel aktivite hayatınızın vazgeçilmez bir parçası olmalıdır. Doktorunuzun onayıyla, haftanın çoğu günü en az 30 dakika tempolu yürüyüş yapmak harika bir başlangıçtır. Egzersiz, sadece kilo kontrolüne yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda kan basıncını ve kolesterolü düzenler, stresi azaltır ve en önemlisi, kalbinize olan güveninizi yeniden kazandırır.

Prof Dr Tuna Katırcıbaşı

Prof. Dr. Mahmut Tuna Katırcıbaşı, 1998’de Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olmuş, kardiyoloji uzmanlığını 2003’te Mersin Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Başkent Üniversitesi’nde doçent, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nde profesör olarak görev yapmıştır. Koroner arter hastalığı, hipertansiyon, kalp yetmezliği ve girişimsel kardiyolojide 25 yılı aşkın deneyime sahiptir. 2019’dan beri Adana Özel Medline Hastanesi’nde Kardiyoloji profesörü olarak hizmet vermektedir.