Kardiyoloji, kalp ve damar hastalıklarının tanı, tedavi ve takibini kapsayan bir uzmanlık alanıdır. Hipertansiyon, koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, ritim bozuklukları ve kalp kapak hastalıkları en sık karşılaşılan durumlardır. Tedavi süreci, her hastanın yaşına, yaşam tarzına ve kalp fonksiyonuna göre kişiselleştirilir.
1. Başvuru ve Öykü Alma
Hasta ilk muayenede göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı, bayılma, yorgunluk veya bacaklarda şişlik gibi şikâyetlerini anlatır. Ailede kalp hastalığı, sigara kullanımı, tansiyon, diyabet, kolesterol yüksekliği ve stres düzeyi değerlendirilir. Bu aşama, risk faktörlerini belirlemede en kritik basamaktır.
2. Fizik Muayene
Kalp atımı, nabız, tansiyon, kalp sesleri ve akciğer dinleme bulguları değerlendirilir. Ödem, boyun venlerinde dolgunluk, ciltte morarma veya ritim düzensizlikleri varsa not edilir. Bu bilgiler kalp-damar sisteminin genel durumunu gösterir.
3. Tanısal Testlerin Planlanması
Kardiyolojik hastalıkların doğru tanısı için temel testler planlanır:
- EKG (Elektrokardiyografi): Kalp ritmini, iletim bozukluklarını ve olası kalp krizi bulgularını gösterir.
- Ekokardiyografi (EKO): Kalbin yapısı, kas gücü, kapak fonksiyonları ve pıhtı varlığı ultrasonla değerlendirilir.
- Efor testi: Kalp damarlarının egzersiz sırasındaki cevabını ölçer.
- Holter EKG: 24–48 saatlik ritim kaydıyla gizli aritmiler saptanır.
- Kan testleri: Kalp kası hasar göstergeleri (troponin), kolesterol, şeker ve böbrek fonksiyonları incelenir.
- BT koroner anjiyo veya klasik anjiyografi: Damar tıkanıklıklarının derecesi belirlenir.
4. Tanı ve Risk Sınıflandırması
Tüm test sonuçları değerlendirildikten sonra hastalığın tipi belirlenir:
- Koroner arter hastalığı (damar tıkanıklığı)
- Hipertansiyon
- Kalp yetmezliği
- Ritim bozukluğu (aritmi, atriyal fibrilasyon, taşikardi vb.)
- Kalp kapağı hastalığı
- Kardiyomiyopati (kalp kası hastalığı)
Ayrıca hastanın genel riski “düşük, orta veya yüksek kalp-damar riski” olarak sınıflandırılır.
5. Tedavi Planının Oluşturulması
Tedavi planı, hastalığın tipine ve ciddiyetine göre belirlenir:
- İlaç tedavisi: Kan sulandırıcılar, kolesterol düşürücüler (statin), tansiyon ilaçları, kalp hızını düzenleyen ilaçlar.
- Girişimsel tedavi: Balon (anjiyoplasti) veya stent işlemleriyle tıkalı damarların açılması.
- Cerrahi tedavi: Koroner by-pass, kapak onarımı/değişimi veya kalp pili (pacemaker) takılması.
- Kalp yetmezliği yönetimi: İlaç tedavisine ek olarak tuz kısıtlaması, sıvı dengesi ve özel cihaz desteği (CRT, ICD).
- Aritmi tedavileri: Ablasyon, kalıcı pil veya defibrilatör uygulamaları.
6. Tedavi Öncesi Hazırlık
İnvaziv (girişimsel) işlemler öncesinde kan tahlilleri yapılır, kullanılan ilaçlar gözden geçirilir. Kan sulandırıcı kullanan hastalarda geçici kesme veya doz ayarlaması yapılır. İşlem öncesi açlık süresi ve sonrasında dikkat edilmesi gerekenler anlatılır.
7. İşlem ve Uygulama Süreci
Anjiyo, stent veya ablasyon işlemleri steril koşullarda, genellikle kasıktan veya koldan girilerek yapılır. Hasta işlem boyunca genellikle uyanıktır ve ağrı hissetmez. Girişim sonrası birkaç saat gözlemde tutulur, aynı gün veya ertesi gün taburcu edilir.
8. İşlem Sonrası ve İyileşme
İşlem yapılan bölgeye bası uygulanır, ilk 24 saat istirahat önerilir. İlaçlar düzenli kullanılmalı, su alımı artırılmalıdır. Ağrı, kanama veya morarma olursa hekime bildirilir.
9. Takip ve Kontrol
Tedaviden sonra düzenli kontroller büyük önem taşır. İlk ayda, ardından, hastanın ve hastalığın ciddiyetine göre 3–6 veya 12 aylık aralıklarla EKG ve EKO ile kalp fonksiyonları izlenir. Kan yağları ve tansiyon takibi yapılır. Gerektiğinde ilaç dozları ayarlanır.
10. Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
Kalp sağlığının korunması için hasta eğitimi tedavinin ayrılmaz parçasıdır:
- Tuz ve yağ alımını azaltmak,
- Akdeniz tipi beslenmek,
- Düzenli yürüyüş yapmak,
- Sigara ve alkolden kaçınmak,
- Stresi yönetmek,
- Düzenli uyku sağlamak.
11. Rehabilitasyon ve Uzun Dönem İzlem
Kalp krizi veya cerrahi sonrası kardiyak rehabilitasyon programları, hastanın fiziksel kapasitesini artırır. Egzersiz planı, beslenme danışmanlığı ve psikolojik destekle uzun dönem başarı sağlanır.
12. Multidisipliner Yaklaşım
Kardiyoloji süreci; diyetisyen, göğüs hastalıkları, endokrinoloji, fizik tedavi ve psikiyatri ekipleriyle birlikte yürütülür. Gerekli durumlarda hastalar kalp cerrahisi veya elektrofizyoloji uzmanına yönlendirilir.