Tansiyon Kaç Olursa Beyin Kanaması Olur? Yüksek Tansiyon Beyin Kanamasına Neden Olur Mu?

Beyin kanaması, genellikle kan basıncının ani ve ciddi şekilde yükselmesi sonucu ortaya çıkar. 180/120 mmHg üzerindeki değerler, damar duvarlarında yırtılma riskini belirgin şekilde artırır.

Yüksek tansiyon, beyin damarlarında zayıflamaya ve mikro yırtıklara yol açarak kanama olasılığını yükseltir. Bu durum, özellikle kontrolsüz hipertansiyon hastalarında daha sık görülür.

Acil müdahalede tansiyonun kontrollü şekilde düşürülmesi, kanamanın ilerlemesini durdurur. Ayrıca hastanın nörolojik durumu yakından izlenir ve gerekirse cerrahi tedavi uygulanır.

Koruyucu önlemler arasında düzenli tansiyon takibi, antihipertansif ilaç kullanımı ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarının benimsenmesi yer alır. Bu yöntemler, beyin kanaması riskini azaltır.

Beyin Kanaması Nedir ve Nasıl Meydana Gelir?

Beyin kanaması, intrakraniyal kanama olarak da adlandırılır ve bir kan damarının yırtılması sonucunda beyin dokusu ya da çevresinde kan birikmesiyle meydana gelir. Bu durum, kafatası içindeki basıncı artırarak beyin fonksiyonlarında bozulmalara yol açar. Beyin kanamaları genellikle iki ana türe ayrılır:

• İntraserebral Kanama (ICH): Bu kanama türü, doğrudan beyin dokusu içinde kanama meydana geldiğinde ortaya çıkar. Yüksek tansiyon, travma ve arteriovenöz malformasyonlar (AVM) gibi faktörler bu kanamanın başlıca nedenleridir. İntraserebral kanama, beyin dokusunda hızla kan birikmesine ve bu nedenle de intrakraniyal basıncın artmasına yol açar. Bu basınç artışı, çevredeki beyin bölgelerini sıkıştırarak normal beyin fonksiyonlarının bozulmasına neden olur. Bu nedenle, intraserebral kanama oldukça tehlikeli bir durum olarak kabul edilir.
• Subaraknoid Kanama (SAH): Bu kanama türü, beyin zarları arasında, özellikle araknoid zar ve pia mater arasında meydana gelir. Subaraknoid kanamanın en sık rastlanan nedeni bir anevrizmanın yırtılmasıdır. Bu yırtılma sonucunda subaraknoid boşluğa kan salınımı olur ve bu durum intrakraniyal basıncı hızla artırır. Ayrıca, beyin omurilik sıvısının dolaşımını etkileyerek beynin fonksiyonlarını ciddi şekilde tehdit eder.

Yüksek Tansiyon Beyin Kanamasına Nasıl Yol Açar?

Kronik yüksek tansiyon, zaman içinde kan damarlarının duvarlarını zayıflatarak beyin kanamalarına yol açabilen önemli bir risk faktörü haline gelir. Yüksek kan basıncının uzun süreli etkisi, damarların iç zarına zarar vererek yıpranmasına ve elastikiyet kaybına neden olur. Bu süreç, damar duvarlarında küçük yırtıklara ve yara izlerine yol açarak, damarların yırtılma olasılığını artırır. Özellikle beyindeki küçük ve derin atardamarlar, bu tür bir hasara karşı savunmasız hale gelir. Bu damarlarda oluşabilecek milimetreküplük kanamalar bile beynimizin esneme kabiliyeti olmayan bir kafatasının içinde olmasından dolayı, beyin dokusuna zarar vererek beyin içinde kanadığı yere göre çeşitli klinik senaryolara yol açabilir

Kan basıncının kontrolsüz yüksek seviyelerde olması, bu riski daha da artırır ve hipertansiyonun uzun süreli etkileri şu durumlara yol açabilir:

• Arterioskleroz: Atardamarların sertleşmesi olarak bilinen bu durum, kan damarlarının esnekliğini kaybetmesine ve yırtılma riskinin artmasına yol açar.
• Anevrizmalar ve AVM’ler: Hipertansiyon, bu damar anomalilerinin gelişim riskini artırarak, beyin kanaması olasılığını önemli ölçüde yükseltir.

Hangi Tansiyon Seviyesinde Beyin Kanaması Oluşur?

Yüksek tansiyonun beyin kanaması riskini nasıl artırdığını anlamak için tansiyon seviyelerinin nasıl sınıflandırıldığını bilmek önemlidir. Normal kan basıncı, klinik olarak 120/80 mmHg’nin altındaki seviyeler olarak kabul edilirken, hipertansiyon 140/90 mmHg’nin üstündeki seviyelerde teşhis edilir. Ancak, belirli bir noktadan sonra tansiyon değerleri riskli bir seviyeye ulaşır ve beyin kanaması riski artar.

180/120 mmHg’yi aşan tansiyon seviyeleri genellikle “hipertansif kriz” olarak sınıflandırılır ve bu durumda kan damarları üzerinde büyük bir basınç oluşur. Bu aşırı basınç, özellikle beyin damarlarında hasar oluşturabilir ve kanamaya yol açabilir.

• Sistolik Kan Basıncı: 180 mmHg’nin üstüne çıktığında damarlar yırtılma riski altındadır.
• Diyastolik Kan Basıncı: 120 mmHg’nin üstüne çıktığında ciddi komplikasyon riski artar.

Yüksek tansiyon, kan damarlarının duvarlarına zarar vererek zamanla onları zayıflatır ve patlamaya daha yatkın hale getirir. Bu tür hasarlar, özellikle beyin bölgesinde damarların yırtılmasına yol açabilir ve sonuç olarak beyin kanaması meydana gelir. Yüksek tansiyon, tedavi edilmediğinde ve kontrol altına alınmadığında hemorajik felç riskini büyük ölçüde artırabilir. Tansiyonun düşürülmesi ve kan basıncının kontrol altında tutulması, böyle durumların önüne geçmek için kritik öneme sahiptir.

Yüksek Tansiyona Bağlı Beyin Kanaması Belirtileri Nelerdir?

Yüksek tansiyonun neden olduğu beyin kanamaları, çoğunlukla ani ve şiddetli belirtilerle kendini gösterir. Özellikle beyindeki kan damarlarının yırtılmasıyla oluşan bu durum, hayatı tehdit eden sonuçlar doğurabilir ve hızlı müdahale gerektirir. En yaygın semptom, “gök gürültüsü baş ağrısı” olarak tanımlanan ani ve şiddetli bir baş ağrısıdır. Bu ağrı, yoğun bir baskı hissiyle birlikte patlayıcı tarzda olabilir ve bulantı veya kusmayla birlikte görülebilir. Bu tür ağrı durumunda vakit kaybetmeden acil servise gidilmelidir.

Diğer yaygın belirtiler şunlardır:

Görme kaybı veya çift görme: Beyindeki kanama, görme kontrol bölgelerine baskı yapabilir ve bu semptomlara yol açabilir.

• Özellikle yüz, kol ya da bacak gibi vücut bölümlerinde bu belirtiler görüldüğünde endişe verici olabilir.
• Beyindeki dil bölgelerinde meydana gelen hasar sonucu konuşma bozukluğu yada konuşamama gelişebilir.
• Konsantrasyon kaybı ya da iletişimde güçlük çekme durumu önemli bir belirtidir.
• Beynin oksijensiz kalması ya da baskı altında olması nedeniyle tam yada kısmi şuur kaybı gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Beyin Kanamaları İçin Hangi Tedavi Seçenekleri Mevcuttur?

Beyin kanamaları için tedavi seçenekleri acil müdahaleden başlayarak uzun vadeli rehabilitasyona kadar geniş bir yelpazeye yayılır. İlk olarak, hastanın kan basıncını kontrol altına almak çok önemlidir, çünkü yüksek tansiyon kanamanın ilerlemesini hızlandırabilir. Bu durumda, damardan ilaçlar kullanılarak kan basıncı hızlı bir şekilde düşürülmeye çalışılır. Ayrıca, kan sulandırıcı ilaç kullanan hastalara daha fazla kanamayı önlemek için antikoagülan etkilerini bertaraf edecek ek ajanları verilir. Beyin şişmesini kontrol altına almak amacıyla, ödem önleyici ilaçlar  uygulanır.

Bazı durumlarda ise cerrahi müdahale gerekebilir. Özellikle, daha büyük çaplı kanamalarda veya beynin ciddi bir baskı altında olduğu durumlarda cerrahi yöntemler devreye girer. Bu müdahaleler beyin üzerindeki baskıyı azaltmayı ve kanamayı kontrol altına almayı amaçlar. Gerektiğinde minimal invaziv prosedürler tercih edilebilir, böylece hasta daha hızlı iyileşme sürecine girebilir.

Acil tedavi sürecini tamamlayan hastalar için komplikasyonları önleyici tedaviler de önemli rol oynar. Beyin kanamalarını takiben nöbet riski yüksek olduğu için nöbet önleyici ilaçlar reçete edilebilir. Bunun yanı sıra, vazospazm gibi damar daralmalarını önlemek ve nöronları korumak için nöroprotektif ajanlar da kullanılır.

Tedavi sürecinin önemli bir diğer aşaması rehabilitasyondur. Beyin kanamalarının yol açtığı fiziksel ve bilişsel hasarı gidermeye yönelik uzun vadeli rehabilitasyon programları uygulanır.

Prof Dr Tuna Katırcıbaşı

Prof. Dr. Mahmut Tuna Katırcıbaşı, 1998’de Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olmuş, kardiyoloji uzmanlığını 2003’te Mersin Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Başkent Üniversitesi’nde doçent, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nde profesör olarak görev yapmıştır. Koroner arter hastalığı, hipertansiyon, kalp yetmezliği ve girişimsel kardiyolojide 25 yılı aşkın deneyime sahiptir. 2019’dan beri Adana Özel Medline Hastanesi’nde Kardiyoloji profesörü olarak hizmet vermektedir.