Hiperlipidemi, kandaki lipid yani yağ düzeylerinin normalin üzerine çıkmasıyla karakterize bir metabolik bozukluktur. Kolesterol ve trigliseritlerin yüksek olması, damar sertliği gelişimini hızlandırarak kalp-damar hastalıkları riskini artırır.
Primer hiperlipidemi, genetik yatkınlıktan kaynaklanan ve genellikle erken yaşta ortaya çıkan bir durumdur. Ailevi hiperkolesterolemi bu gruba girer ve tedavi edilmezse erken dönemde kalp krizi riskini yükseltir.
Sekonder hiperlipidemi, diyabet, hipotiroidi, obezite, böbrek hastalıkları veya bazı ilaçların kullanımı gibi başka sağlık sorunlarına bağlı olarak gelişir. Altta yatan nedenin tedavisi lipid düzeylerini dengeler.
Hiperlipidemi tanısı, kan tahlilleriyle total kolesterol, LDL, HDL ve trigliserit değerlerinin ölçülmesiyle konur. Düzenli tarama, özellikle risk gruplarındaki bireylerde erken teşhis için önemlidir.
Tedavide diyet değişiklikleri, düzenli egzersiz ve gerektiğinde lipid düşürücü ilaçlar kullanılır. LDL seviyesinin düşürülmesi, ateroskleroz ve kalp krizi riskinin azaltılmasında temel hedeftir.
| Tanım | Kandaki lipid (yağ) seviyelerinin yüksek olması, özellikle total kolesterol, LDL (kötü kolesterol) ve trigliseridlerin artışıyla karakterize edilen metabolik bir bozukluk. |
| Nedenleri | Genetik faktörler (ailevi hiperkolesterolemi), sağlıksız beslenme, hareketsiz yaşam tarzı, obezite, diyabet, hipotiroidi, kronik böbrek hastalığı. |
| Risk Faktörleri | Aile öyküsü, ileri yaş, sigara, alkol tüketimi, aşırı yağlı ve işlenmiş gıda tüketimi, insülin direnci. |
| Belirtiler | Genellikle belirti vermez. İleri vakalarda ksantomlar (deride yağ birikintileri), korneal arkus (göz çevresinde beyaz halka) görülebilir. |
| Teşhis Yöntemleri | Açlık kan lipid profili ölçümü: Total kolesterol, LDL, HDL, trigliseridler. |
| Tedavi Yöntemleri | Yaşam tarzı değişiklikleri: Sağlıklı beslenme (Akdeniz diyeti), düzenli egzersiz, kilo kontrolü. İlaç tedavisi: Statinler (Atorvastatin, Rosuvastatin), Ezetimib, PCSK9 inhibitörleri, Fibratlar (Fenofibrat, Gemfibrozil), Omega-3 yağ asitleri. |
| Komplikasyonlar | Ateroskleroz, koroner arter hastalığı, inme, periferik arter hastalığı, pankreatit (yüksek trigliserid seviyelerinde). |
| Önleme Yöntemleri | Düşük yağlı ve yüksek lifli beslenme, düzenli egzersiz, sigara ve alkolü bırakma, kilo kontrolü, düzenli kan lipid ölçümü. |
Prof. Dr. Tuna Katırcıbaşı Prof. Dr. Tuna Katırcıbaşı Adana’da kalp ve damar hastalıkları alanında çalışmaktadır. Adana Kardiyoloji uzmanı Prof. Dr. Tuna Katırcıbaşı halen Adana Medline Hastanesinde çalışmaktadır. Çalıştığı kurum koroner yoğun bakım, koroner angiografi, sanal angiografi, ekokardiyografi, transözefagial ekokardiyografi, 24 saat ritm holter, tansiyon holter gibi tetkikleri yapabilme imkanına sahiptir. 
Hiperlipidemi Belirtileri Nelerdir?
Hiperlipidemi genellikle belirti vermez, ancak uzun vadeli durumda kan damarlarının tıkanmasına neden olabilir. Bu nedenle hiperlipidemi için belirti olarak sıklıkla kalp hastalığı belirtileri gösterilebilir. Bunlar arasında:
- Angina (göğüs ağrısı)
- Kalp krizi
- İnme
- Periferik arter hastalığı
- Aort anevrizması
Ancak bu belirtiler hiperlipidemi için tipik değildir, ve bu belirtileri olan kişilerde hiperlipidemi olması garanti değildir. Hiperlipidemi tedavi edildikten sonra, sağlıklı bir diyet yemeği, düzenli fiziksel aktivite, sigara ve alkol kullanmamak, vücut ağırlığını kontrol etmek gibi önlemleri sürdürmek önemlidir.
Ayrıca, doktorunuz tarafından önerilen ilaçları düzenli olarak kullanmalısınız. Tan aldıktan ve tedaviye başladıktan sonra doktorunuzun öngördüğü sıklıkta kan lipid seviyelerinizi ölçtürmelisiniz. Eğer diyetinizi uygulamaya devam etmiyorsanız veya fiziksel aktivitelerinizi bırakırsanız, hiperlipidemi tekrar ortaya çıkabilir.
Hiperlipidemi Tedavi Edilebilir mi?
Hiperlipidemi tedavisi, kişinin yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarına göre değişebilir. Genellikle, sağlıklı bir diyet, düzenli fiziksel aktivite, vücut ağırlığını kontrol etmek ve sigara ve alkol kullanmamak gibi önlemler alınması önerilir. Bu önlemler alınması durumunda, eğer eşlik eden bir hastalığınızda yok ise çoğunlukla hiperlipidemi tedavisi için ilaç kullanmaya gerek kalmaz. Ancak, bazı durumlarda ilaçlar da ek olarak kullanılması gerekebilir.
Diyet tedavisi, yüksek miktarda kolesterol ve trigliseritleri içeren yiyecekleri azaltmak için önerilir. Özellikle, tuz, yağ, kolesterol içeren yiyeceklerden kaçınılması, sebze ve meyve tüketiminin arttırılması önerilir. Düzenli fiziksel aktivite, vücut ağırlığını kontrol etmek ve sigara ve alkol kullanmamak, hiperlipidemi tedavisinde önemlidir.
Eğer diyet ve fiziksel aktivite yeterli olarak uygulanmazsa, yada uygulanmasına rağmen olması gereken kolesterol seviyesine inilemez ise doktorunuz tarafından önerilen ilaçlar kullanılması gerekebilir. Bu ilaçlar arasında statinler, fibratlar, ezetimibe gibi ilaçlar bulunur. Bu ilaçlar kullanılırken, doktorunuzun önerilerine dikkat edilmelidir ve takip edilmelidir. Tedavi sürecinde, hiperlipidemi tedavisinin etkisi kan lipid seviyelerinin düzenli olarak ölçülmesi ile takip edilir.
Tedavi süresi, kişinin yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarına göre değişebilir. Ancak genellikle uzun vadeli bir tedavi gerektirir. Uzun süreli tedaviler genellikle koroner bypasslı, stentli yada inme geçirmiş veya diyabet gibi ek risk faktörleri olan hastalar için uygulanır Sonuç olarak hiperlipidemi tedavi etmek zor değildir ancak kişinin sağlıklı bir yaşam tarzına uymasını ve tedaviye dikkat etmesini gerektirir. Doktorunuzun önerilerine uymak ve tedavi sürecini düzenli olarak takip etmek çok önemlidir.
Hiperlipidemi nasıl düşürülür?
Hiperlipidemi nasıl düşürülür konusu hiperlipidemi tedavisine ihtiyaç duyan bireyler için önemli bir konudur. Bu durum, kalp hastalığı, inme ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilir. Hiperlipidemi tedavisi, yaşam tarzı değişiklikleri, diyet, egzersiz ve ilaçlar gibi çeşitli yaklaşımlar içerir. Sağlıklı bir diyet, hiperlipidemi düşürülmesi konusunun önemli bir parçasıdır. Yüksek lifli yiyecekler, tam tahıllı ürünler, meyveler, sebzeler ve az yağlı proteinler içeren bir diyet önerilir ayrıca doymuş yağları sınırlamak, trans yağlardan kaçınmak ve omega-3 yağ asitleri tüketmek de faydalıdır.
Egzersiz, hiperlipidemi tedavisinde önemli bir role sahiptir. Düzenli egzersiz, kolesterol düzeylerini düşürmeye yardımcı olabilir. İlaçlar, hiperlipidemi tedavisinde kullanılan diğer bir yaklaşımdır. Bu ilaçlar, kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir. Hiperlipidemi tedavisi için uygun yöntem, hasta özelliklerine ve hastalığın şiddetine bağlı olarak belirlenir. Adana hiperlipidemi tedavisi doktoru yani uzman kardiyologlar, hiperlipidemi konusunda hastaların tedavisinde yardımcı olabilirler.
Sıkça Sorulan Sorular
Hiperlipideminin tedavisinde diyetin rolü nedir?
Hiperlipidemi tedavisinde beslenme değişiklikleri çok önemlidir. Akdeniz diyeti, balık, zeytinyağı ve çiğ kuruyemişlerden sağlanan sağlıklı yağlar, meyveler, sebzeler ve tam tahıllarla birlikte uygulandığında kardiyovasküler olaylarda %30’a kadar azalma sağlanabilir.. Amerikan Kalp Derneği’nin önerdiği şekilde doymuş yağ alımını günlük kalori miktarının %6’sına kadar sınırlamak, kolesterol seviyelerini önemli ölçüde azaltabilir. Elma, brokoli, fasulye ve mercimek gibi çözünür lif kaynaklarının tüketimi, LDL kolesterolünün düşmesine yardımcı olur. Ancak ailesel hiperkolesterolemi gibi genetik durumu olan bireylerde yalnızca diyet değişiklikleri yeterli olmayabilir ve ilaç tedavisi gerekebilir. Genel olarak, doymuş yağlardan düşük, meyve, sebze, tam tahıl ve sağlıklı yağlar açısından zengin dengeli bir diyet, hiperlipideminin kontrol altına alınmasında önemli bir rol oynar.
Statin ilaçlar kimler için önerilir?
Hiperlipidemi tedavisinde statin ilaçları, düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (LDL-C) seviyeleri
1-190 mg/dL (≥4,9 mmol/L) veya daha yüksek olan kişiler
2- 40-75 yaş arası diyabeti olan ve LDL-C seviyeleri 70 mg/dL (≥1,8 mmol/L) veya daha yüksek olan hastalar ile
3- 40-75 yaş arası diyabeti olmayan ve LDL-C seviyeleri 70-189 mg/dL (1,8-4,9 mmol/L) arasında olan, 10 yıllık aterosklerotik kardiyovasküler hastalık (ASCVD) riski %7,5 veya daha yüksek olan bireyler için önerilmektedir.
Bu gruplarda, LDL-C seviyelerini %30 ila %50 oranında azaltmak amacıyla orta ila yüksek yoğunlukta statin tedavisi önerilir. A
Çok yüksek riskli ASCVD hastalarında ise LDL-C seviyesinin 70mg/dL seviyesinin altında olması, statin tedavisine ek olarak non-statin tedavilerinin eklenmesi için bir eşik değeri olarak kullanılır. Statin tedavisi başlatıldığında veya doz ayarlandığında, tedaviye yanıt ve uyumun düzenli olarak değerlendirilmesi, lipid ölçümlerinin statin başlanması veya doz ayarı sonrası 4-12 hafta, sonrasında ise her 3-12 ayda bir tekrarlanması önerilir.
Hiperlipidemi tedavisinde kullanılan alternatif yöntemler nelerdir?
Hiperlipidemi tedavisinde alternatif yöntemler arasında statin dışı ilaçlar,
1- Ezetimib, LDL kolesterolü tek başına %13 ila %25 arasında düşürebilir.
2-PCSK9 inhibitörleri, evolokumab ve alirocumab gibi ilaçlar ise LDL kolesterolünü %50 ila %70 oranında azaltabilir.
3-Bempedoik asit, tek başına LDL kolesterolünü %17, statinlerle birlikte kullanıldığında ise %36 oranında azaltabilir.
4- LDL aferezi yöntemiyle kolesterol seviyeleri %50 ila %75 arasında düşürülebilir.
Ayrıca sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve kilo kontrolü gibi yaşam tarzı değişiklikleri tedavinin temel taşlarındandır. Omega-3 yağ asidi takviyesi ise koroner kalp hastalığı olan hastalarda toplam ölüm oranını %23 oranında azaltabilir.
Hiperlipidemi genetik bir rahatsızlık mıdır?
Hiperlipidemi genetik ve çevresel faktörlerden kaynaklanabilir. Ailesel hiperkolesterolemi (FH) gibi genetik bir tür, dünya genelinde yaklaşık 1 kişide 250 kişide görülür. FH, LDLR, APOB ve PCSK9 gibi genlerdeki mutasyonlar nedeniyle, düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (LDL-K) seviyelerinin yükselmesine ve kalp damar hastalıkları riskinin artmasına yol açar. Genetik faktörlerin yanı sıra, apolipoprotein gen polimorfizmleri gibi bazı genetik varyasyonlar da hiperlipidemi ile ilişkilidir. Ayrıca çoklu genetik faktörlerin etkisini birleştiren poligenik risk skorları, lipid seviyeleri ve kardiyovasküler riskin tahmin edilmesinde kullanılır, bu da hiperlipideminin genetik yapısının karmaşıklığını gösterir.
Egzersiz hiperlipidemi üzerinde ne kadar etkilidir?
Egzersiz, hiperlipidemi tedavisinde oldukça etkilidir. Aerobik egzersiz, yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterolü (HDL-C) yaklaşık 2.5 mg/dL artırarak, kötü kolesterolü vücuttan atma işlevini iyileştirir. Ayrıca egzersiz, trigliserid seviyelerini düşürür, bu etki, başlangıçtaki trigliserid düzeyleri yüksek olan kişilerde daha belirgindir. Aerobik ve direnç egzersizlerinin kombinasyonu, düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterolü (LDL-C) yaklaşık 7.2 mg/dL kadar azaltabilir. Genel olarak düzenli egzersiz, lipid profillerinde belirgin ama anlamlı iyleşmelere yol açarak kardiyovasküler sağlığı destekler.
Prof. Dr. Mahmut Tuna Katırcıbaşı, 1998’de Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olmuş, kardiyoloji uzmanlığını 2003’te Mersin Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Başkent Üniversitesi’nde doçent, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nde profesör olarak görev yapmıştır. Koroner arter hastalığı, hipertansiyon, kalp yetmezliği ve girişimsel kardiyolojide 25 yılı aşkın deneyime sahiptir. 2019’dan beri Adana Özel Medline Hastanesi’nde Kardiyoloji profesörü olarak hizmet vermektedir.
Adana'daki Kliniğimizin Konumu