Renal denervasyon (RDN) dirençli hipertansiyon tedavisinde umut vaat eden minimal invaziv bir yöntemdir. Bu prosedür böbrek arterlerindeki aşırı aktif sempatik sinirlerin etkisiz hale getirilmesiyle kan basıncını düşürmeyi hedefler. Özellikle en az üç farklı antihipertansif ilaç kullandığı halde kan basıncı kontrol altına alınamayan veya ilaç tedavisine tolerans gösteremeyen hastalar için etkili bir seçenek olabilir. Ancak tedavi kararı bireysel değerlendirmeye dayanır; hastanın renal arter anatomisinin uygunluğu kritik öneme sahiptir. Renal arterde ciddi ateroskleroz veya fibromüsküler displazi varlığında bu yöntem tercih edilmez. RDN uzman hekimlerce dikkatle değerlendirilen güvenli ve yenilikçi bir tedavi yaklaşımıdır.
Renal Denervasyon Nedir ve Nasıl Çalışır?
Renal denervasyon (RDN) dirençli hipertansiyon tedavisinde kullanılan yenilikçi ve minimal invaziv bir prosedürdür. Bu yöntem renal arterler çevresindeki aşırı aktif sempatik sinirlerin etkisiz hale getirilmesiyle kan basıncını düşürmeyi amaçlar. İşlem sırasında genellikle kasık bölgesindeki femoral arter yoluyla bir kateter yerleştirilir ve bu kateter böbreklere kan taşıyan renal arterlere yönlendirilir. Kateter aracılığıyla radyo frekansı enerjisi veya ultrason gibi kontrollü bir enerji kaynağı uygulanarak sempatik sinirlerin ablasyonu gerçekleştirilir. Bu ablasyon böbrekler ile merkezi sinir sistemi arasındaki sinyal iletimini kesintiye uğratarak hem efferent (böbrekten beyine giden) hem de afferent (beyinden böbreğe giden) sempatik sinyalleri azaltır.
Sempatik sinir aktivitesinin azalması renin-anjiyotensin sisteminin baskılanmasına natriürezisin (sodyum atılımının) artmasına ve damar tonusunun düşmesine neden olur. Tüm bu mekanizmalar kan basıncının uzun vadede düşmesini sağlar. Klinik araştırmalar RDN’nin ofis ölçümlerinde ve 24 saatlik ambulatuvar izlemde anlamlı ve kalıcı kan basıncı düşüşleri sağladığını ortaya koymuştur. Bu etkilerin prosedür sonrası 10 yıl kadar sürdüğü ve tedavinin uzun vadeli güvenliğinin de oldukça yüksek olduğu gösterilmiştir. Bununla birlikte RDN’nin etkinliği hastadan hastaya değişebilir ve tedaviden en fazla yarar sağlayacak bireylerin belirlenmesi için araştırmalar devam etmektedir. Prosedür özellikle ilaç tedavisine dirençli veya tolere edemeyen hastalar için umut vadeden bir seçenektir.
Renal Denervasyon Hangi Durumlarda Düşünülmelidir?
Renal denervasyon (RDN) özellikle dirençli hipertansiyonu olan hastalar için bir tedavi seçeneği olarak değerlendirilir. Dirençli hipertansiyon üç veya daha fazla antihipertansif ilacın bunlara bir diüretik de dahil kullanılmasına rağmen kan basıncının hedef düzeylerin üzerinde kalması olarak tanımlanır. Klinik araştırmalar RDN’nin sistolik kan basıncını10-20 mm Hg düzeyinde düşürebildiğini göstermiştir ki bu tek bir antihipertansif ilacın etkisine eşdeğer bir iyileşmedir. İlaç tedavisine dirençli hastaların yanı sıra antihipertansif ilaçları tolere edemeyen veya farmakolojik olmayan tedavi seçeneklerini tercih eden bireyler için de bu yöntem bir alternatif olabilir. Bununla birlikte renal arter anatomisinin uygunluğu tedavi kararı için belirleyicidir. Ciddi aterosklerotik renal arter hastalığı veya fibromüsküler displazi gibi durumlar RDN için engel oluşturabilir. Ayrıca bu prosedürün Amerika Birleşik Devletleri’nde hipertansiyon tedavisi olarak henüz onaylanmamış olduğunu ancak değerlendirme sürecinde bulunduğunu belirtmek önemlidir.
Renal Denervasyon Tedavisi İçin Kimler İdeal Adaylardır?
Renal denervasyon (RDN) dirençli hipertansiyon tedavisinde dikkatle seçilmiş hastalara uygulanan bir yöntemdir. İdeal adayları belirlemek için birkaç temel kriter değerlendirilir.
- Dirençli Hipertansiyon: RDN’nin birincil hedef kitlesi en az üç farklı antihipertansif ilaç (diyüretik dahil) kullanmasına rağmen kan basıncı 130/80 mm Hg’nın üzerinde kalan hastalardır. Araştırmalar hipertansiyonu olan bireylerin yaklaşık %8-10’unun bu kategoriye girdiğini ortaya koymaktadır.
- İlaç Toleranssızlığı veya İlaç Kullanamama: Antihipertansif ilaçların yan etkileri nedeniyle tedaviye uyum sağlayamayan veya karmaşık ilaç protokollerini sürdüremeyen hastalar RDN’den fayda görebilir. İlaç uyumsuzluğu kan basıncı kontrolünü ciddi şekilde engelleyen yaygın bir sorundur.
- Anatomik Uygunluk: Adayların renal arter anatomisi işlemin güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesi için uygun olmalıdır. Şiddetli ateroskleroz veya fibromüsküler displazi gibi durumlar prosedür için engel teşkil edebilir. Bu nedenle detaylı görüntüleme çalışmaları ile anatomik uygunluk değerlendirilir.
- Kronik Böbrek Hastalığı (KBH): KBH’li bireyler genellikle dirençli hipertansiyon ile karşı karşıya kalır. RDN’nin bu hasta grubunda kan basıncını anlamlı ölçüde azaltabildiği ve etkisinin uzun süre devam edebildiği gözlemlenmiştir.
- Sempatik Aşırı Aktivite: RDN sempatik sinir sistemi aktivitesinde artış olan hastalarda daha etkili olabilir. Ancak bu durum özel testlerle doğrulanmalıdır.
- Klinik Çalışmalara Katılım: Standart tedavilere yanıt vermeyen ve belirli kriterleri karşılayan hastalar klinik çalışmalar aracılığıyla RDN’den yararlanabilir. Bu süreç güvenli izleme ve tedavi etkinliğine dair değerli bilgiler sağlar.
Renal Denervasyonun Olası Yararları ve Riskleri Nelerdir?
Renal denervasyon (RDN) kan basıncını düşürme potansiyelinin ötesinde kardiyovasküler sistem üzerinde birçok olumlu etkiler sağlayabilir. Klinik çalışmalar bu prosedürün glukoz metabolizmasını iyileştirebileceğini ve hipertansiyona bağlı sol ventriküler hipertrofi gibi komplikasyonları azaltabileceğini göstermektedir. Bu geniş kapsamlı faydalar dirençli hipertansiyon tedavisinde RDN’nin önemli bir seçenek olmasını sağlamaktadır.
Ancak her tıbbi prosedürde olduğu gibi RDN’nin de riskleri vardır. İşlem sırasında nadir de olsa renal arter diseksiyonu veya stenozu gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Perioperatif dönemde vasküler erişim yerinde pseudoanevrizma veya hematom oluşumu gibi sorunlar görülebilir ancak bu durumlar genellikle kontrol altına alınabilir. Ayrıca her hastada beklenen kan basıncı düşüşü sağlanamayabilir.
Adana Kardiyoloji uzmanı Prof. Dr. Tuna Katırcıbaşı halen Adana Medline Hastanesinde çalışmaktadır. Çalıştığı kurum koroner yoğun bakım, koroner angiografi, sanal angiografi, ekokardiyografi, transözefagial ekokardiyografi, 24 saat ritm holter, tansiyon holter gibi tetkikleri yapabilme imkanına sahiptir.
