Troponin vücudumuzun hayati organlarından biri olan kalbin sağlığını değerlendirmek için önemli bir biyokimyasal göstergedir. Bu protein kompleksi iskelet ve kalp kaslarının kasılmasında kritik bir rol oynar. Kanınızdaki troponin seviyeleri kalp krizi miyokardit gibi ciddi kalp rahatsızlıklarının tespitinde belirleyici olabilir. Troponin seviyesinin yükselmesi genellikle kalp kası hasarını işaret ederken düşük veya tespit edilemeyen seviyeler çoğunlukla sağlıklı bir kalp fonksiyonuna işaret eder.
Troponin Nasıl Yapılanmıştır ve Bileşenleri Nelerdir?
Troponin kas kasılmasını düzenleyen karmaşık bir protein yapısıdır ve üç temel alt birimden oluşur: Troponin C (TnC), Troponin I (TnI) ve Troponin T (TnT). Bu alt birimlerin her biri kas kasılmasının düzenlenmesinde kritik bir role sahiptir ve birlikte çalışarak kasların doğru bir şekilde işlev görmesini sağlar.
Troponin C (TnC) kalsiyum iyonlarını bağlamakla sorumlu bir alt birimdir. TnC’nin sahip olduğu EF-kanca motifleri kalsiyum iyonları ile etkileşime girerek proteinin şekil değiştirmesine neden olur. Bu değişim TnI’nin aktinden ayrılmasını sağlar ve böylece kasılma mekanizmasını başlatır.
Troponin I (TnI) inhibitör bir alt birim olarak işlev görür. Kalsiyum seviyelerinin düşük olduğu durumlarda TnI aktin ve miyozin arasındaki etkileşimi engeller. Bu kasın gevşeme durumunda kalmasını sağlar ve kalsiyumun varlığına duyarlı bir denge mekanizması oluşturur.
Troponin T (TnT) ise troponin kompleksinin ince filamentin bir parçası olan tropomiyozine bağlanmasını sağlar. Bu bağlantı ince filament boyunca iletilen konformasyonel değişikliklere aracılık eder ve kasılmanın doğru bir şekilde gerçekleşmesini garanti eder.
Kanda Yüksek Troponin Seviyelerine Ne Sebep Olur?
Kanda troponin seviyelerinin yükselmesi sıklıkla kalp kası hasarının bir göstergesidir. Bu durum miyokard enfarktüsü (kalp krizi) gibi akut koroner sendromlardan kaynaklanabileceği gibi çeşitli kalp ve kalp dışı nedenlerden de kaynaklanabilir. Troponin yükselmesinin ardındaki sebebi anlamak için klinik bağlamda ayrıntılı bir değerlendirme yapmak hayati önem taşır.
Kalp Kaynaklı Nedenler:
- Miyokard Enfarktüsü (Kalp Krizi): Akut koroner sendromlar troponin seviyelerindeki yükselmenin en yaygın nedenidir. Bu durum kalp kasına yeterli oksijen sağlanamaması nedeniyle ortaya çıkan miyokardiyal hasarla ilişkilidir.
- Kalp Yetersizliği: Hem akut hem de kronik kalp yetersizliği koroner arter hastalığı olmayan hastalarda bile yüksek troponin seviyelerine neden olabilir. Bu durum genellikle subendokardiyal iskemiye ve hücresel düzeyde miyokard hasarına bağlıdır.
- Miyokardit: Kalp kası iltihaplanması miyokardiyal hasarı yansıtan troponin yükselmesiyle kendini gösterebilir.
- Aritmiler: Atriyal fibrilasyon gibi ritim bozuklukları artan miyokard oksijen talebi veya azalmış oksijen arzına bağlı olarak troponin seviyelerini yükseltebilir.
Kalp Dışı Nedenler:
- Pulmoner Emboli (PE): Akciğere pıhtı atması sağ ventrikül üzerindeki baskıya bağlı olarak troponin yükselmesine yol açabilir.
- Sepsis: Şiddetli enfeksiyonlar sırasında meydana gelen inflamasyon ve sitokin salınımı miyokardiyal hasara neden olabilir.
- Kronik Böbrek Hastalığı: Böbrek fonksiyonlarının bozulması troponinin kandan yavaş temizlenmesine yol açarak seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.
- İnme: Akut iskemik inme sırasında meydana gelen nörojenik miyokardiyal hasar troponin yükselmesine yol açabilir.
- Yoğun Egzersiz: Maraton koşuları gibi yoğun fiziksel aktiviteler geçici troponin artışlarına neden olabilir.
- Kemoterapi: Kardiyotoksik ilaçlar miyokardiyal hasarı tetikleyerek troponin seviyelerini artırabilir.
Adana Kardiyoloji uzmanı Prof. Dr. Tuna Katırcıbaşı halen Adana Medline Hastanesinde çalışmaktadır. Çalıştığı kurum koroner yoğun bakım, koroner angiografi, sanal angiografi, ekokardiyografi, transözefagial ekokardiyografi, 24 saat ritm holter, tansiyon holter gibi tetkikleri yapabilme imkanına sahiptir.
